BỆNH LÝ CẢM CÚM Ở NGƯỜI CAO TUỔI: HIỂU SAO CHO ĐÚNG VÀ ĐỦ?

Cảm cúm là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra. Đối với người cao tuổi, cúm không chỉ là một bệnh lý thông thường mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm, làm tăng tỷ lệ nhập viện và tử vong. Đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận sự bùng phát mạnh của dịch cúm với mức độ lây lan nhanh chóng và kéo dài do nhiều yếu tố. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, và đặc biệt là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhằm bảo vệ người cao tuổi trước dịch cúm.

Cảm cúm là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra. Đối với người cao tuổi, cúm không chỉ là một bệnh lý thông thường mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm, làm tăng tỷ lệ nhập viện và tử vong. Đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận sự bùng phát mạnh của dịch cúm với mức độ lây lan nhanh chóng và kéo dài do nhiều yếu tố.

Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, và đặc biệt là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhằm bảo vệ người cao tuổi trước dịch cúm.

1. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh:

Virus cúm có 4 chủng chính: A, B, C và D, trong đó:

- Cúm A: Biến đổi liên tục, có khả năng gây đại dịch.

- Cúm B: Lây lan trong cộng đồng, nhưng ít biến đổi hơn.

- Cúm C và D: Ít gặp và không gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người.

Người cao tuổi có hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi tác, làm giảm khả năng chống lại virus cúm. Ngoài ra, các bệnh nền như bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) cũng làm tăng nguy cơ mắc cúm nặng và biến chứng nghiêm trọng.

2. Triệu chứng cảm cúm ở người cao tuổi:

Triệu chứng cảm cúm ở người cao tuổi có thể không điển hình như ở người trẻ. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

- Triệu chứng hô hấp: Ho, sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng.

- Triệu chứng toàn thân: Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ.

- Triệu chứng không điển hình: Ở một số người cao tuổi, cúm có thể không gây sốt rõ rệt nhưng lại xuất hiện chóng mặt, lú lẫn, chán ăn, suy nhược, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác.

Do đó, việc chẩn đoán sớm cúm ở người cao tuổi là một thách thức quan trọng để tránh biến chứng nguy hiểm.

3. Biến chứng nguy hiểm của cúm trên người cao tuổi:

Người cao tuổi có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng nghiêm trọng của cúm, bao gồm:

- Viêm phổi: Nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện và tử vong do cúm.

- Suy hô hấp: Do tổn thương phổi, đặc biệt ở bệnh nhân có bệnh phổi nền.

- Biến chứng tim mạch: Viêm cơ tim, suy tim mất bù, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.

- Suy giảm chức năng nhận thức: Cảm cúm có thể làm trầm trọng hơn tình trạng sa sút trí tuệ hoặc bệnh Alzheimer.

Theo CDC, hơn 70% ca tử vong do cúm hàng năm xảy ra ở nhóm người cao tuổi.

5. Biện pháp phòng ngừa cúm cho người cao tuổi:

5.1. Tiêm phòng cúm - Biện pháp hiệu quả nhất:

- Tiêm vắc xin cúm hàng năm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, giảm mức độ nghiêm trọng khi nhiễm bệnh và hạn chế lây lan virus.

- Hiệu quả của vắc xin:

+ Giảm 40-60% nguy cơ nhiễm cúm.

+ Giảm 50% tỷ lệ nhập viện do cúm ở người cao tuổi.

+ Giảm 80% nguy cơ tử vong do cúm và biến chứng.

- Thời điểm tiêm: Do tình hình dịch cúm năm 2025 diễn biến phức tạp, người cao tuổi nên tiêm phòng cúm càng sớm càng tốt ngay khi vắc xin có sẵn, không giới hạn vào một khoảng thời gian nhất định. Những người chưa tiêm hoặc tiêm đã lâu nên cân nhắc tiêm bổ sung theo khuyến cáo của bác sĩ.

5.2. Các biện pháp phòng ngừa khác:

- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

- Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, đặc biệt trong mùa dịch.

- Giữ khoảng cách tối thiểu 1-2 mét với người có dấu hiệu cúm.

- Dinh dưỡng hợp lý, bổ sung vitamin C, kẽm để tăng cường miễn dịch.

- Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga để duy trì sức khỏe.

- Tránh tiếp xúc với nguồn bệnh, hạn chế tụ tập đông người khi dịch cúm bùng phát.

6. Nguyên nhân dịch cúm bùng phát nhanh và kéo dài tại Việt Nam năm 2025:

- Thời tiết thay đổi thất thường, tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm phát triển.

+ Miền Bắc: Đầu năm 2025, khu vực này chịu nhiều đợt không khí lạnh mạnh, nhiệt độ giảm sâu, có những ngày rét đậm và rét hại kéo dài. Hiện tượng sương muối và băng giá xuất hiện ở các tỉnh vùng núi khiến cơ thể người cao tuổi dễ bị suy yếu miễn dịch.

+ Miền Nam: Thay vì mùa khô kéo dài, khu vực này ghi nhận nhiều đợt mưa trái mùa trong những tháng đầu năm, làm tăng độ ẩm và tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm sinh sôi.

+ Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm: Trong nhiều thời điểm, nhiệt độ ban ngày cao nhưng ban đêm giảm mạnh, khiến cơ thể khó thích nghi và tăng nguy cơ mắc bệnh.

+ Tình trạng ô nhiễm không khí: Mức độ ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn cũng làm suy giảm hệ miễn dịch hô hấp, tạo cơ hội cho virus cúm lây lan nhanh chóng.

- Tỷ lệ tiêm chủng thấp ở một số nhóm dân cư, đặc biệt là người cao tuổi.

- Xuất hiện chủng virus mới như cúm A/H3N2 có độc lực cao hơn, dễ gây biến chứng.

- Hoạt động giao thương, du lịch tăng mạnh trong thời gian nghỉ Tết Nguyên Đán, làm gia tăng tốc độ lây lan virus.

Cúm ở người cao tuổi là một bệnh lý nguy hiểm, dễ gây biến chứng nặng nếu không được phòng ngừa và điều trị kịp thời. Tiêm phòng vắc xin cúm hàng năm, thực hiện vệ sinh cá nhân và duy trì lối sống lành mạnh là những giải pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe cho nhóm đối tượng này.

Nguồn SAIGON-ITO